اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

در خصوص اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری لازم به توضیح است که ابتدا باید ماده 98 قانون تکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به دقت مطالعه شود ، این ماده چنین مقرر داشته است :

جهات اعاده دادرسی

دادخواست اعاده دادرسی نسبت به احکام قطعی به جهات ذیل امکان پذیر است:

 الف) حکم ، خارج از موضوع شکایت صادر شده باشد.

ب) حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.

 پ) در مفاد حکم تضاد وجود داشته باشد.

ت) حکم صادر شده با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن که قبلا توسط همان شعبه یا شعبه دیگر صادر شده است متعارض بوده بدون آنکه سبب قانونی موجب این تعارض باشد.

ث ) حکم مستند به اسنادی باشد که پس از صدور جعلی بودن و یا عدم اعتبار انها بموجب حکم مراجع صالح قانونی ثابت شده باشد.

ج) پس از صدور حکم اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و دلایل یاد شده در جریان دادرسی در اختیار وی نبوده است.

درخواست کننده اعاده دادرسی ؛

رسیدگی در مراجع قضایی باید حدی داشته باشد تا دعاوی به هر حال فيصله پیدا کنند. در تعقیب همین هدف، رسیدگی ماهیتی به ۲ مرحله "بدوی" و "تجدیدنظر " اختصاص یافته تا اگر مرحله بدوی اشتباه کرد، برای جبران اشتباه مرحله تجدیدنظر باقی باشد.

در صورتی که یکی از طرفین دعوا بعد از صدور رأی مدارک جدیدی تحصیل نماید که مؤثر در رأی باشد تواند با ارائه مدارک جدید از شعبه صادر کننده رأی تقاضای اعاده دادرسی نماید و شعبه خارج از نوبت به موضوع رسیدگی می کند. در صورتی که شعبه تقاضای مزبور را موجه تشخیص دهد دستور توقف اجرای رأی را صادر می نماید|

و با لغو قانون مذکور به موجب قانون تشکیلات آیین دادرس دیوان عدالت اداری و اجرای قانون اخیر از ۹۲

/ ۵ / ۲۲ محدودیت و انحصار اعاده دادرسی به مدرک جدید از ناحيه قانونگذار برداشته شد و بخش سوم این قانون مواد ۹۸ الی ۱۰۶ به نهاد اعاده دادرسی اختصاصی یافت و براساس ماده ۹۸ این قانون آراء قطعی شعب دیوان

در صورتی قابل اعاده دادرسی است که منطبق با یکی از جهات شش گانه زیر باشد. ۱- حکم خارج از موضوع شکایت صادر شده باشد.

منظور از عبارت مذکور در این بند هر آن چیزی است که شاکی در دادخواست اصلی یا اضافی تعیین نموده و یا در اجرای ماده ۴۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تا قبل از صدور رأی به خواسته خود اضافه کرده است به عنوان مثال شاکی درخواست پرداخت خسارت حق الوكاله و هزینه دادرسی نموده و لكن شعبه دیوان بی آنکه خواهان آن را در دادخواست خود مطرح نمود باشد طرف شکایت را به پرداخت آن محکوم نموده باشد. ۲- حكم به میزان پیش از خواسته صادر شده باشد. "

شاکی باید خواسته خود را مشخص و معین کند و شعبه بدوی دیوان تکلیف دارد حداکثر تا میزان خواسته شاکی حکم صادر نماید و نبایستی پیش از آنچه مورد تقاضا بوده شاکی را محق بشناسد و به نفع وی حکم صادر نماید. مثلا شاکی در دادخواست تقدیمی خواستار الزام کارفرما به پرداخت حق بیمه برای یکسال را می نماید و در نتیجه رسیدگی شعبه دیوان متوجه می شود که کارفرما دو سال از پرداخت حق بیمه استنکاف نموده و به میزان دو سال حکم صادر می نماید که چنین حکمی قابل اعاده دادرسی است.

لازم به ذکر است اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری نیز مقید به مهلت خاصی است. ماده 99 قانون دیوان عدالت اداری چنین مقرر داشته :

مهلت اعاده دادرسی مهلت تقدیم دادخواست اعاده دادرسی به شرح زیر است: ۱- در مورد بندهای «الف» تا «پ» ماده (۹۷) این قانون بیست روز از تار ابلاغ رأی شعبه ۲- درخصوص بندهای «ت» تا «ج» ماده (۹۷) این قانون بیست روز از زمان حصول سبب اعاده دادرسی

قانونگذار در قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی ۸۵ ماده ۱۷ ابتدای مهلت اعاده دادرسی را نسبت به آرای دیوان عدالت اداری پیش بینی نکرده بود و چون برای تقاضای اعاده دادرسی زمانی را تعيين ننموده معلوم نبود طرفین دعوا تا چه هنگام مهلت دارند درخواست اعاده دادرسی کنند و افزون بر آن تا چه زمان اعتبار رأي بلاتکلیفی به سر خواهد برد و اختلاف فصل نشده باقی خواهد ماند.

در این قانون به منظور پایان دادن به این نارسائی موعد اعاده دادرسی را مشحض نموده که به موجب آن در این ماده موعد اعاده دادرسی مانند سایر طرق تجدیدنظر خواهی بیست روز است البته موعد مسافت هرگاه مورد داشته باشد بر آن افزوده می شود مبداء این موعد به طریق زیر حساب می شود. الف) اگر حکم خارج از موضوع شکایت یا به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد و یا اساسا در مفاد حکم تضاد مشاهده شود از تاریخ ابلاغ رأی شعبه طرفین دعوی یا وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی آنان می توانند مبادرت به تقدیم دادخواست اعاده دادرسی نماید. ب) چنانچه بدون سبب قانونی توسط شعبه یا شعبه دیگر احکام متعارض متهافت صادر شود. یا جعلی بودن مستند حکم ثابت شود و یا بعد از صدور حکم اسناد و دلائلی بدست آید که حقانیت متقاضی اعاده دادرسی را به مرحله ثبوت برساند.

در آنصورت از زمان حصول اطلاع از وجود تعارض احکام و از تاریخ آخرین ابلاغ در یکی از دو حكم و از تاریخ ابلاغ حکم نهائی مربوط به اثبات جعلی بودن مستند حكم و از تاریخ وصول یا دسترسی به اسناد و دلائل مثبت حقانیت متقاضی اعاده دادرسی طرفین دعوی یامقام قانونی مأذون از قبل آنان می توانند اقدام به تقدیم دادخواست اعاده دادرسی در مورد حکم قطعی صادره بنماید.